Nei takk. Ég drekk ekki Merlot!

“No, if anyone orders Merlot, I’m leaving. I’m not drinking any f@%!ing Merlot!”. Þetta sagði Miles Raymond, sem Paul Giamatti lék svo eftirminnilega í myndinni Sideways, sem kom út í október 2004. Myndin fjallar um ferðalag tveggja miðaldra félaga til Kaliforníu, þar sem þeir gera mis gáfulega hluti, en meðal þeirra eru tíðar vínsmakkanir. Annar þeirra, Miles, er gramur vínsnobbari, sem hefur einstaklega sterkar skoðanir á vínum og er sérstök andúð á Merlot meðal þeirra skoðana, meðan hann lofsamar hina “stórkostlegu” Pinot Noir. Margir vilja meina, að þessi mynd hafi haft ansi neikvæð áhrif á sölu Merlot í Bandaríkjunum, sem og víðar, og á sama tíma haft öfug áhrif á Pinot Noir. En er það raunveruleikinn? Skoðum það aðeins.

Töluleg nálgun

Byrjum á tölulegum staðreyndum. Í rannsókn, sem Steven Cuellar, hagfræðiprófessor við Sonoma State háskólann í Bandaríkjunum, gerði á svokölluðum “Sideways áhrifum” árið 2008  kemur nokkuð skýrt fram, að áhrifin voru einhver. Besta dæmið er sennilega að seldir kassar af Merlot vínum í Bandaríkjunum dróst saman eftir að myndin kom út og á sama tíma jókst salan á Pinot Noir, hraustlega. En áhrifin á sölu Merlot, þó þau hafi verið neikvæð, voru ekki eins mikil og margir hafa haldið og langt frá því að hafa drepið Merlot, eins og oft er talað um. Á sama tíma er hægt að sjá, að fjöldi seldra kassa af Pinot Noir tekur hraustlegt stökk eftir að myndin kom út og mætti alveg taka undir þær raddir að myndin hafi verið gríðarleg lyftistöng fyrir Pinot Noir, sem hafði reyndar verið á uppleið fyrir komu myndarinnar.

Það er einnig áhugavert að sjá verðáhrifin. Þar kemur í ljós að strax eftir að myndin kemur út seint á árinu 2004 verður ansi snörp verðhækkun á verði Pinot Noir vína, sem virðist ná einhverjum stöðugleika þegar rannsóknin er gerð 2008. Hins vegar taka verð á Merlot vínum góða dýfu eftir að myndin kemur, eitthvað sem hafði þó byrjað nokkru fyrr, en ef eitthvað er að marka rannsóknina þá ýtti myndin enn frekar við þeirri dýfu. Fyrir alvöru nörda, sem og aðra áhugasama, er hægt lesa rannsóknina í heild sinni hér.

Fátt er svo með öllu illt…

Þó svo að tölurnar ljúgi ekki, er alltaf hollt að líta á málið frá öllum hliðum og jafnvel þó að salan á Merlot hafi dregist saman, þá eru ekki allir á því, að það hafi verið alslæmt. Alex Ryan, framkvæmdastjóri Duckhorn víngerðarinnar í Napa dalnum, er einn þeirra. Hann vill meina, að þó svo að fórdómarnir séu vissulega til staðar enn þann dag í dag hafi Sideways í raun bjargað Merlot. Skoðum það aðeins betur. Þegar Merlot byrjaði að verða vinsæl rétt fyrir aldamótin, vildu allir stökkva á vagninn. Framleiðendur gróðursetttu Merlot alls staðar, oft án þess að huga neitt að því hvort að jarðvegurinn eða loftslagið hentaði sérstaklega, því að þeir þurftu þess ekkert endilega. Merlot er nefnilega ekki vandlát á umhverfi og þrífst hún þokkalega ansi víða og getur gefið af sér mikinn ávöxt og þar af leiðandi mikið vín. En oft voru gæði sniðgengin á kostnað magns og var gríðarlegt magn slappra Merlot vína framleitt á þessum tíma.

Alex vill meina, að Sideways hafi sparkað Merlot rækilega í afturendann og í kjölfar myndarinnar hafi þeir, sem framleiddu óvönduð Merlot vín, ekki getað selt vínin sín og þar af leiðandi farið að gróðursetja aðrar tegundir. Margir þurftu af yfirgefa Merlot vagninn, sem áttu kannski ekki að vera á honum til að byrja með. En það stoppaði ekki þar, því þeir sem framleiddu vönduð Merlot vín, eins og t.d. Duckhorn, þurftu að vanda sig enn meira og í kjölfarið urðu til enn betri Merlot vín.

En hann tekur þó fram að brekkan hafi verið nokkuð aflíðandi síðan í árslok 2004 og vegferðin að bættum gæðum ansi löng. Enn í dag mætir hann fordómum gagnvart Merlot þegar hann kynnir vínin sín, en þó þurfi ekki nema smá útkýringu á ágæti þrúgunnar sem og lítið smakk af vínunum hans til að snúa fólki. Sem betur fer.

Tökum þetta saman í eina setningu. Já, Sideways hafði gríðarlega áhrif á sölu Pinot Noir og líka Merlot – en áhrifin á hina síðarnefndu hafa ekki verið jafn mikil og margir vilja meina. Sumir halda því jafnvel fram að myndin hafi komið Merlot til bjargar. Ok, þetta voru tvær setningar en hvað með það! Ég mæli með að þið leggið ykkar dóm á þetta með að smakka að minnsta kosti eftirfarandi vín.